Co zrobić? Krok 2

Pytania badawcze i ich wyjaśnienie

Wybrałeś już temat swojego projektu, czyli problem, który zbadasz i którego rozwiązanie zaproponujesz. Przyszedł czas, żeby bardzo konkretnie wskazać, czego chcesz się dowiedzieć o wybranym problemie - pomoże ci to później zaproponować jego rozwiązanie. Żeby to zrobić, postaw co najmniej 2 pytania, na które będziesz szukał odpowiedzi realizując projekt. Te pytania to właśnie pytania badawcze.

Pytania badawcze

Po co stawiać pytania badawcze?

Dzięki odpowiednio postawionym pytaniom badawczym, dowiesz się na co zwracać uwagę przeprowadzając badanie, a odpowiedzi na te pytania dostarczą ci wiedzę o tym, na czym polega problem, jak działa i na co wpływa, jakie są jego przyczyny itd. Po co ta wiedza? Potrzebujesz jej, żeby poznać i zrozumieć problem. Poznanie problemu umożliwia zaproponowanie rozsądnych sposobów jego rozwiązania.

O co pytać w pytaniach badawczych?

Twoje pytania mogą dotyczyć kilku obszarów:

• opis problemu, np. Jakie działania podejmuje obecnie samorząd uczniowski gimnazjum w Strachówce? albo W jaki sposób uczniowie mojej klasy pomagają sobie nawzajem?
• czynniki wpływające na problem, np. Co wpływa na aktywność samorządu uczniowskiego Gimnazjum w Strachówce? albo Czy na chęć udzielenia pomocy kolegom z klasy ma wpływ prośba o udzielenie pomocy?
• przyczyny problemu, np. Co sprawia, że większość działań samorządu uczniowskiego Gimnazjum w Strachówce odbywa się w maju? albo Co decyduje o tym, że moi koledzy z klasy chcą lub nie chcą pomóc innym osobom z naszej klasy?
• skutki problemu, np. Jaki wpływ na rodziców mają działania samorządu uczniowskiego Gimnazjum w Strachówce? albo Jak zachowują się moi koledzy z klasy, gdy odmówi się im udzielenia pomocy?

Ze względu na stojące przed tobą zadanie, najważniejsze będą te pytania, które pomogą ci znaleźć rozwiązanie badanego problemu, a więc głównie pytania dotyczące przyczyn występowania problemu i tego, co na ten problem ma wpływ. Jednak nie musisz się ograniczać tylko do takich pytań. Scharakteryzowanie problemu i opisanie go za pomocą odpowiedzi na inne pytania badawcze bardzo wzbogaci twój raport. Pamiętaj: zawsze lepiej jest zebrać za dużo informacji w trakcie badania niż za mało.

Jak postawić pytania badawcze?

Dobre pytania badawcze powinny pomóc ci także w dalszej pracy. Aby spełniały tę funkcję, powinny:

• ograniczać zasięg badania. Nie ma potrzeby, żebyś opisywał i wyjaśniał całe badane przez ciebie zjawisko, poruszał każdy aspekt problemu i starał się wyciągać wnioski dla wszystkich mieszkańców Polski. Dlatego lepiej skupić się na:
  • wybranej części problemu (np. na przyczynach przyjmowania łapówek, a nie przyczynach korupcji),
  • w odniesieniu do wybranej grupy ludzi (np. uczniów klasy 3C gimnazjum w Wysokiem Mazowieckiem, a nie uczniów ze wszystkich szkół w gminie),
  • w wybranych okolicznościach (np. w trakcie przerwy między lekcjami, a nie w ciągu roku szkolnego).

Takich ograniczeń może być więcej. Pamiętaj, że dodatkowym ograniczeniem jest kryterium lokalności problemu, tzn. musisz ograniczyć swoje poszukiwania do problemu występującego na terenie twojej gminy, szkoły lub w niewielkiej grupie społecznej, do której  należysz (np. grupie w serwisie społecznościowym, zespole muzycznym, drużynie harcerskiej, klasie). Z tego względu powinieneś zadbać, aby w każdym pytaniu badawczym zapisać, kogo ono dotyczy (np. uczniów mojej klasy, mieszkańców mojego bloku itd.).

• wskazywać, co trzeba zrobić: jakie dane zebrać i od kogo. Jeśli precyzyjnie sformułujesz pytania badawcze, to już na początku projektu będziesz wiedział, jakie informacje musisz pozyskać w badaniu. Na przykład dzięki pytaniu "Jakie są przyczyny bójek między uczniami w moim gimnazjum?" od razu wiadomo, że trzeba zbadać uczniów swojego gimnazjum i badanie musi dotyczyć przyczyn ich bójek.

• dawać szansę na znalezienie odpowiedzi. Postaw takie pytania, na które możesz odpowiedzieć, dysponując ograniczonymi środkami, m.in.:
  • czasem (weź pod uwagę zarówno to, ile czasu możesz poświęcić na zrealizowanie badania, aby nie kolidowało to z twoimi obowiązkami szkolnymi, jak i ostateczny termin oddania projektu),
  • możliwościami przeprowadzenia badania (podczas badania nie będziesz mógł m.in. badać opinii ani zadawać pytań bezpośrednio - weź to pod uwagę),
  • dostępem do wiedzy (opis problemu "Efektywność budżetu partycypacyjnego gminy Łazy w kontekście drogich kampanii reklamowych w roku 2012" byłby co najmniej niełatwy do zrealizowania).

Ile pytań badawczych postawić?

Ważne, abyś pamiętał, że do każdego badania powinieneś postawić co najmniej 2 pytania badawcze. Zatem jeśli zdecydujesz się na przeprowadzenie dwóch badań (co nie jest obowiązkiem), powinieneś postawić co najmniej dwa pytania badawcze dla każdego z tych badań. Oczywiście pytań może być więcej, jeśli widzisz taką potrzebę - jedyne ograniczenie, to minimum 2 pytania dla jednego badania.