Program realizowany jest przez:
KROK 1. Wybór i opis problemu
05 Listopada 2016
KROK 1. Wybór i opis problemu
Przykład 1
Niskie zaangażowanie uczniów mojej szkoły w samorządzie uczniowskim, Maksymilian Siemiński, Społeczne Gimnazjum nr 1 w Poznaniu
Temat: Niskie zaangażowanie uczniów mojej szkoły w samorządzie uczniowskim
Opis problemu:
Samorząd uczniowski został powołany w celu szerzenia demokracji i nadania uczniom pewnego rodzaju władzy, wolności i wpływu na życie społeczności w której spędzają lata swojej młodości. Jest to symbol demokracji i wolności – wartości które w naszym kraju są szczególnie cenione. Ten organ szkoły składa się ze wszystkich uczniów, którzy w demokratycznych wyborach decydują o powołaniu swoich przedstawicieli. Mimo, iż nie posiada realnej władzy, powinien reprezentować interesy uczniów oraz doradzać dyrekcji w sprawach szkolnych. Samorząd to również organ niezależny od partii politycznych czy też osób z zewnątrz. Niestety, czasem okazuje się, że jest to niewygodny przymus dla dyrekcji, oraz okazja dla uczniów by podnieść sobie ocenę z zachowania i „poczuć władzę”. Przedstawiciele wszystkich uczniów nie mają już żadnego wpływu na decyzję szkoły i są coraz bardziej spychani na margines. Zainteresowanie samorządem w mojej szkole jest minimalne, a decyzje które są przez ten organ podejmowane (jeżeli w ogóle jakieś są) są albo blokowane przez dyrekcję, albo zapomniane w przeciągu czasu. Nie pomagały żadne próby zmiany tej sytuacji (w tym niedemokratyczne wybory w których zadecydowano o rozwiązaniu samorządu). Kandydaci mają prawie identyczne programy, bo wiedzą, że i tak poza kilkoma dyskotekami nie mogą nic w szkole zmienić. Zadaniem mojego projektu jest dowiedzieć się, dlaczego uczniowie decydują się na bycie przedstawicielem samorządu, jeżeli nie uda się im zmienić zbyt wiele, oraz dlaczego ich zaangażowanie spada do poziomu zerowego. Zamierzam też opisać moje pomysły na zmianę tej sytuacji i nadanie samorządowi uczniowskiemu realnego wpływu na decyzje w szkole.
Opis problemu:
Samorząd uczniowski został powołany w celu szerzenia demokracji i nadania uczniom pewnego rodzaju władzy, wolności i wpływu na życie społeczności w której spędzają lata swojej młodości. Jest to symbol demokracji i wolności – wartości które w naszym kraju są szczególnie cenione. Ten organ szkoły składa się ze wszystkich uczniów, którzy w demokratycznych wyborach decydują o powołaniu swoich przedstawicieli. Mimo, iż nie posiada realnej władzy, powinien reprezentować interesy uczniów oraz doradzać dyrekcji w sprawach szkolnych. Samorząd to również organ niezależny od partii politycznych czy też osób z zewnątrz. Niestety, czasem okazuje się, że jest to niewygodny przymus dla dyrekcji, oraz okazja dla uczniów by podnieść sobie ocenę z zachowania i „poczuć władzę”. Przedstawiciele wszystkich uczniów nie mają już żadnego wpływu na decyzję szkoły i są coraz bardziej spychani na margines. Zainteresowanie samorządem w mojej szkole jest minimalne, a decyzje które są przez ten organ podejmowane (jeżeli w ogóle jakieś są) są albo blokowane przez dyrekcję, albo zapomniane w przeciągu czasu. Nie pomagały żadne próby zmiany tej sytuacji (w tym niedemokratyczne wybory w których zadecydowano o rozwiązaniu samorządu). Kandydaci mają prawie identyczne programy, bo wiedzą, że i tak poza kilkoma dyskotekami nie mogą nic w szkole zmienić. Zadaniem mojego projektu jest dowiedzieć się, dlaczego uczniowie decydują się na bycie przedstawicielem samorządu, jeżeli nie uda się im zmienić zbyt wiele, oraz dlaczego ich zaangażowanie spada do poziomu zerowego. Zamierzam też opisać moje pomysły na zmianę tej sytuacji i nadanie samorządowi uczniowskiemu realnego wpływu na decyzje w szkole.
Temat jest ograniczony lokalnie (do szkoły autora) oraz określa jakim problemem autor zajął się w badaniu (niskie zaangażowanie w samorządzie uczniowskim). Zatem sformułowany jest poprawnie.
W opisie problemu wskazano:
- kogo dotyczy problem (uczniów szkoły autora),
- co jest złego w badanej sytuacji (m.in. organy samorządu uczniowskiego nie spełniają swoich zadań, utraciły swoje znaczenie, nie mają wpływu na decyzje podejmowane w szkole, niepowodzenie prób zmiany sytuacji),
- jakie negatywne skutki powoduje (niskie zainteresowanie działalnością w organach samorządu uczniowskiego) .
Taki opis spełnia kryteria oceny dotyczące wyboru i opisu problemu.
Ponadto mocną stroną opisu problemu jest fakt, że został on sformułowany samodzielnie i nie jest np. kopią opisu problemu z internetu. Jednocześnie zaprezentowany opis problemu mógłby negatywnie wpłynąć na ocenę raportu w kryterium "Jakość raportu z badania". Dlaczego?
- Po pierwsze w opisie zawartych jest wiele sformułowań niepopartych żadnymi wyjaśnieniami (np. że samorząd uczniowski „nie posiada realnej władzy” – skoro jej nie posiada, to dlaczego jest problemem dla dyrekcji?). Dlaczego przedstawiciele uczniów „nie mają już żadnego wpływu na decyzję szkoły” (tj. co się stało, że sytuacja się zmieniła)? Pamiętaj: każda twoja myśl powinna być uzasadniona, inaczej komisja może jej nie zrozumieć i nie przyznać ci maksymalnej liczby punktów w kryterium „Jakość…”.
- Po drugie warto, aby opis problemu był uporządkowany. Warto oddzielić przyczyny problemu od jego skutków i jasno je podpisać. Wtedy unika się mylenia ze sobą różnych pojęć, a komisji pokazuje się, że rozumie się to, o czym się pisze.
Przykład 2
Zainteresowanie wśród wyrzyskich gimnazjalistów przynależnością do drużyny starszoharcerskiej działającej przy szkole świadectwem tego, jak w przyszłości ruch harcerski w tym gimnazjum będzie się rozwijać, Karolina Pasternak, Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej - Curie w Wyrzysku
Temat: Zainteresowanie wśród wyrzyskich gimnazjalistów przynależnością do drużyny starszoharcerskiej działającej przy szkole świadectwem tego, jak w przyszłości ruch harcerski w tym gimnazjum będzie się rozwijać.
Opis problemu:
Tytuł mojego projektu porusza kwestie związane z działalnością harcerską. Zauważyłam, że w mojej szkole niewielu uczniów jest zainteresowanych harcerstwem. Postanowiłam więc sprawdzić czy ruch harcerski w Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej – Curie będzie się rozwijać. Wychodzę z założenia, że skoro po wielu latach ZHP w Wyrzysku zostało reaktywowane to uczniowie zainteresują się tą tematyką przez co wzrośnie ilość osób należących do szkolnej drużyny starszoharcerskiej.
Opis problemu:
Tytuł mojego projektu porusza kwestie związane z działalnością harcerską. Zauważyłam, że w mojej szkole niewielu uczniów jest zainteresowanych harcerstwem. Postanowiłam więc sprawdzić czy ruch harcerski w Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej – Curie będzie się rozwijać. Wychodzę z założenia, że skoro po wielu latach ZHP w Wyrzysku zostało reaktywowane to uczniowie zainteresują się tą tematyką przez co wzrośnie ilość osób należących do szkolnej drużyny starszoharcerskiej.
Temat określa na jakim terenie występuje badany problem (miasto Wyrzysk) i można stwierdzić, że jest lokalny. Tak sformułowany temat nie wskazuje jednak bezpośrednio na to, co jest problemem - ten aspekt powinien być doprecyzowany. Poprawnie sformułowany temat mógłby brzmieć np. „Niskie zainteresowanie przynależnością do drużyn harcerskich wśród wyrzyskich gimnazjalistów powodem ograniczenia rozwoju ruchu harcerskiego”.
W opisie problemu wskazano:
- kogo dotyczy problem (uczniów Gimnazjum im. Marii Skłodowskiej-Curie),
- co jest złego w badanej sytuacji (niewielkie zainteresowaniem harcerstwem oraz niepewna przyszłość ruchu harcerskiego w gimnazjum autora).
Jednocześnie nie wskazano negatywnych skutków badanego problemu. Dlatego taki opis nie realizuje w pełni kryteriów oceny dotyczących wyboru problemu i opisu problemu (tj. uzasadnienia, dlaczego można nazwać go problemem).
Mocną stroną opisu problemu jest fakt, że został on sformułowany samodzielnie i nie jest np. kopią opisu problemu z internetu. Jednakże warto zwrócić uwagę na to, że opis mógłby być dokładniejszy – można by np. powołać się na dane dotyczące liczby harcerzy obecnie i przed kilkoma laty, potwierdzając tym samym obecność problemu. Takie działanie zwiększyłoby jakość opisu problemu i mogłoby skutkować uznaniem go za szczegółowy i wnikliwy, co oceniane jest w kryterium "Jakość...".
Przykład 3
Czas wolny między lekcjami a próbą chóru - jak sprawić, by uczniowie klas gimnazjalnych Poznańskiej Szkoły Chóralnej Jerzego Kurczewskiego spędzali go z pożytkiem dla siebie, Michał Wójcik, Poznańska Szkoła Chóralna Jerzego Kurczewskiego
Temat: Czas wolny między lekcjami a próbą chóru - jak sprawić, by uczniowie klas gimnazjalnych Poznańskiej Szkoły Chóralnej Jerzego Kurczewskiego spędzali go z pożytkiem dla siebie.
Opis problemu:
Wybrałem taki temat nieprzypadkowo. Przede wszystkim dlatego, że dotyczy mnie i moich kolegów. Spędzamy w szkole wiele godzin, po powrocie do domu musimy poświęcić czas rodzinie, wypełnić obowiązki domowe i odrobić lekcje na następny dzień. Czasu wolnego w rozumieniu Jadwigi Raczkowskiej, która pisze, że jest to „czas pozostający do swobodnej dyspozycji człowieka po wypełnieniu obowiązków zawodowych (w przypadku dzieci i młodzieży - obowiązków szkolnych) oraz niezbędnych czynności domowych i związanych z samoobsługą”, mamy niewiele. Uważa ona też, że „ludzie mogą go wykorzystywać w dowolny sposób, robić to, na co mają ochotę. Pojęcie wolnego czasu związane jest nieodłącznie z pojęciami poczucia wolności i odprężenia. Na co dzień czas ten często podzielony jest na mniejsze odcinki, „rozbity” przez wykonywane czynności obowiązkowe”. […] Jedną z form spędzania przez młodzież wolnego czasu jest uczestniczenie w kulturze poprzez działalność w różnych kółkach zainteresowań. My uczestniczymy w działalności chóru nie tylko z zainteresowania i miłości do śpiewania, ale też dlatego, że jesteśmy uczniami szkoły chóralnej. Każdy z nas musi należeć do jednego z trzech chórów: chłopięcego, dziewczęcego lub kameralnego. Z tym wiążą się próby, koncerty, wyjazdy, festiwale. To co dla innych jest dobrowolne, dla nas poniekąd staje się obligatoryjne. […] Z obserwacji poczynionej wśród moich kolegów i koleżanek wiem, że czas ten wykorzystujemy nie zawsze mądrze, najczęściej grając w gry na swoich telefonach. Może dlatego, że w szkole nie mamy innych możliwości jego zagospodarowania. Jest to problem ważny, gdyż „brak umiejętności konstruktywnego spędzania czasu wolnego ciągnie się za człowiekiem czasem przez całe jego życie, wyuczona bezczynność jest negatywnym zjawiskiem nie tylko dla poszczególnych jednostek, ale i dla całych społeczeństw”. „Czas wolny z racjonalnego punktu widzenia ma służyć regeneracji sił psychicznych i fizycznych ucznia. Jednakże dopiero sposób wykorzystania tego czasu decyduje o pozytywnym lub negatywnym wpływie na rozwój młodego człowieka”. Dla mnie pożytecznie spędzony czas to taki, w którym pogłębiają się nasze relacje z rówieśnikami, możemy odprężyć się i zrelaksować. To czas, w którym się nie nudzimy.
Opis problemu:
Wybrałem taki temat nieprzypadkowo. Przede wszystkim dlatego, że dotyczy mnie i moich kolegów. Spędzamy w szkole wiele godzin, po powrocie do domu musimy poświęcić czas rodzinie, wypełnić obowiązki domowe i odrobić lekcje na następny dzień. Czasu wolnego w rozumieniu Jadwigi Raczkowskiej, która pisze, że jest to „czas pozostający do swobodnej dyspozycji człowieka po wypełnieniu obowiązków zawodowych (w przypadku dzieci i młodzieży - obowiązków szkolnych) oraz niezbędnych czynności domowych i związanych z samoobsługą”, mamy niewiele. Uważa ona też, że „ludzie mogą go wykorzystywać w dowolny sposób, robić to, na co mają ochotę. Pojęcie wolnego czasu związane jest nieodłącznie z pojęciami poczucia wolności i odprężenia. Na co dzień czas ten często podzielony jest na mniejsze odcinki, „rozbity” przez wykonywane czynności obowiązkowe”. […] Jedną z form spędzania przez młodzież wolnego czasu jest uczestniczenie w kulturze poprzez działalność w różnych kółkach zainteresowań. My uczestniczymy w działalności chóru nie tylko z zainteresowania i miłości do śpiewania, ale też dlatego, że jesteśmy uczniami szkoły chóralnej. Każdy z nas musi należeć do jednego z trzech chórów: chłopięcego, dziewczęcego lub kameralnego. Z tym wiążą się próby, koncerty, wyjazdy, festiwale. To co dla innych jest dobrowolne, dla nas poniekąd staje się obligatoryjne. […] Z obserwacji poczynionej wśród moich kolegów i koleżanek wiem, że czas ten wykorzystujemy nie zawsze mądrze, najczęściej grając w gry na swoich telefonach. Może dlatego, że w szkole nie mamy innych możliwości jego zagospodarowania. Jest to problem ważny, gdyż „brak umiejętności konstruktywnego spędzania czasu wolnego ciągnie się za człowiekiem czasem przez całe jego życie, wyuczona bezczynność jest negatywnym zjawiskiem nie tylko dla poszczególnych jednostek, ale i dla całych społeczeństw”. „Czas wolny z racjonalnego punktu widzenia ma służyć regeneracji sił psychicznych i fizycznych ucznia. Jednakże dopiero sposób wykorzystania tego czasu decyduje o pozytywnym lub negatywnym wpływie na rozwój młodego człowieka”. Dla mnie pożytecznie spędzony czas to taki, w którym pogłębiają się nasze relacje z rówieśnikami, możemy odprężyć się i zrelaksować. To czas, w którym się nie nudzimy.
Temat ogranicza zakres badania lokalnie (do terenu szkoły autora). Sugeruje również jaki problem będzie przedmiotem badania, czyli nieefektywne spędzanie wolnego czasu przez uczniów. Jednocześnie warto podkreślić, że temat tylko sugeruje ten problem, lecz nie nazywa wprost tego problemu. Takie działanie jest błędne. Należy jasno wskazać na problem (np. „Jak sprawić, by uczniowie […] nie marnowali swojego czasu wolnego?”). Umieszczenie w pracy tytułu wskazanego w nawiasie jasno wskazywałoby na zjawisko o charakterze problemowym (tj. marnowanie wolnego czasu).
W opisie problemu wskazano:
- kogo dotyczy problem (uczniów szkoły autora) oraz
- co jest złego w badanej sytuacji (m.in. niemądre wykorzystywanie dostępnego czasu wolnego).
Brakuje jednak wyraźnego wskazania na negatywne skutki jakie powoduje badany problem. Ten punkt byłby zrealizowany, gdyby autor skomentował umieszczony w tekście cytat „Czas wolny z racjonalnego punktu widzenia ma służyć regeneracji sił psychicznych i fizycznych ucznia. [...]”. Należałoby na przykład napisać, że w związku z tym fragmentem, skoro nie mamy czasu wolnego, to nie może być realizowany cel regenerowania sił psychicznych, a to z kolei może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia. Bez takiego opisu sam cytat mówi nam tylko o tym, do czego służy czas wolny, a nie to, jakie negatywne skutki powoduje jego brak.
Wobec powyższego nie spełniono wszystkich kryteriów, by móc pozytywnie ocenić fakt przedstawienia opisu problemu w raporcie (tj. uzasadnienia, dlaczego wybrane zjawisko można nazwać problemem).
Ponadto warto wskazać na to, że opis problemu jest poparty wiedzą ze źródeł zewnętrznych, co zwiększa jego wiarygodność. Jednocześnie w takim przypadku należy pamiętać o dwóch kwestiach:
- Nie należy tylko zacytować czyichś słów – należy je również omówić czy też zinterpretować (np. o jakich problemach mówi cytat zawarty na końcu opisu problemu?)
- Zawsze należy pamiętać o dokładnym podaniu źródła (patrz: Przygotowanie raportu).
W zaprezentowanym opisie obie czynności nie zostały w pełni zrealizowane – nie omówiono przedstawionych fragmentów, a także nie wskazano konkretnej publikacji i stron z tej publikacji, z których zaczerpnięto cytaty. Wobec tego mogłoby mieć to wpływ na nieprzyznanie maksymalnej liczby punktów w kryteriach „Jakość…” oraz „Przygotowanie raportu z badania”.
Pomysły na tematy
Poniżej prezentujemy ci kilkanaście przykładowych tematów, którymi zajęli się uczniowie w poprzednich edycjach. Jeśli nie będziesz miał pomysłu na badanie, zapoznaj się z nimi i zobacz, jak róznorodne mogą być tematy. Uwaga: poniższa lista może służyć tylko i wyłącznie jako inspiracja. Poniższe pomysły nie są przykładem sformułowania tematu i realizacji kroku 1 - to prezentują powyższe przykłady 1, 2 oraz 3.
- Polskie marki wśród uczniów mojej klasy - czyli czy uczniowie mojej klasy mają pojęcie skąd pochodzą produkty, których używają, Jakub Kowalczyk, Gimnazjum Stowarzyszenia Absolwentów I Liceum Ogólnokształcącego w Przemyślu
- Stereotypy muzyczne - jak moi koledzy z klasy postrzegają osoby słuchające muzyki disco polo i metalowej, Zuzanna Bielak, Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 15 im. Janusza Korczaka w Krakowie
- Mój look is the best, czyli jak uczniowie reagują na lustro w szatni, Kornelia Zamojska, Publiczne Gimnazjum Sióstr Salezjanek im. świętego Dominika Savio w Krakowie
- Dlaczego chłopcy z naszej szkoły potrzebują luster w toalecie, Julia Kołodziej, Miejskie Gimnazjum nr 3, im. Klementyny Tańskiej - Hoffmanowej w Oświęcimiu
- Dlaczego piszemy po ławkach? Czyli co powoduje, że uczniowie Gimnazjum Nr 1 im. Mikołaja Kopernika we Wrześni niszczą własność szkoły, z której codziennie korzystają?, Zofia Jankiewicz, Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Zespole Szkól nr 1 we Wrześni
- Konflikty między uczniami klasy 2b Publicznego Gimnazjum nr 2 w Brzesku a nauczycielami uczącymi w tej klasie, Aleksandra Mucha, Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Janusza Korczaka w Brzesku
- Czy w szkołach potrzebne są gabinety dentystyczne?, Michał Radke, Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4 w Poznaniu im. ks. prof. Józefa Tischnera Gimnazjum nr 26 z Oddziałami Dwujęzycznymi w Poznaniu
- Brak miejsca dla uczniów w mojej szkole, gdzie mogli by spędzać czas wolny, Jan Bobrowski, Społeczne Gimnazjum "Dębinka" w Poznaniu
- Zły układ? Tradycyjne ustawienie ławek w sali jako powód złego zachowania i małej aktywności uczniów mojej klasy na lekcjach matematyki, historii, wiedzy o społeczeństwie i na lekcjach wychowawczych, Antoni Cierniak, Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum im. św. Kazimierza Jagiellończyka w Bańskiej Niżnej
- Niska frekwencja ojców na zebraniach rodziców w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Sulęcinie, Oskar Kępka, Gimnazjum im. Jana Pawla II w Sulęcinie
- Jak koledzy z mojej klasy zareagowaliby na nowego ucznia/uczennicę, pochodzącego/pochodzącą z Syrii, w naszej klasie?, Anna Durmowicz, Gimnazjum Towarzystwa Salezjańskiego im. św. Jana Bosko w Toruniu
- Żyd, arab, murzyn - czy przejawy postawy antysemityzmu, antyarabizmu i rasizmu są niepokojace w naszej szkole?, Aleksandra Brania, Zespół Szkolno - Przedszkolny im.Tadeusza Kościuszki - Gimnazjum nr 2 w Ryczowie
- Częste kradzieże żarówek w jednej z klatek schodowych bloku przy ulicy Ciepłej w Białymstoku, Urszula Pacanowska, Publiczne Gimnazjum nr 32 Dwujęzyczne w Białymstoku
- Budowa kopalni odkrywkowej w naszym regionie, Oliwia Kamińska, Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich w Stęszewie
- Hipermarket czy mały sklep? Konsekwencje wyboru dla całego miasta, Rafał Brongiel, Gimnazjum Akademickie Jezuitów w Nowym Sączu